" Świadectwo prawdy" - Jodi Picoult

Wydawnictwo Prószyński i S-ka
Warszawa 2010 rok.

 

To moje pierwsze spotkanie z książką  Jodi  Picoult. Do tej pory znałam ja tylko z dwu adaptacji filmowych jej książek - tej właśnie i "Bez mojej zgody". Obydwa filmy swą treścią poruszały do głębi.
            Akcję książki Świadectwo prawdy"  Jodi Picoult umieściła w stanie Pensylwania, w Paradise , w społeczności amiszów. Amisze to  chrześcijańska wspólnota protestancka, niezwykle ortodoksyjna,  wywodząca się ze Szwajcarii, a żyjąca dzisiaj w USA, między innymi w w Paradise  gdzie   zajmuje się produkcją rolną prowadząc farmy rolne. Są to, jak ich charakteryzuje ogólnie pisarka,  ludzie prości, pokorni,  żyjący zgodnie ze swoją wiarą i w zgodzie z naturą. Życiem ich kierują  jasne zasady i reguły a  skupiają się na modlitwie, uprawie pola i zacieśnianiu więzi rodzinnych. Prostota ich wypływa między innymi z tego, że amisze nie wysyłają dzieci do szkół publicznych, a wykształcenie ich dzieci kończy się na 14 roku życia. Istotnym dla nich jest by się nie wyróżniać w społeczności, by wszyscy byli sobie równi.  Jest to społeczność hermetycznie zamknięta, nie mająca łatwych kontaktów ze światem zewnętrznym, żyjąca według nakazów niepisanego zbioru zasad zwanego Ordnung, w domu rozmawiająca w swoim ojczystym, niemieckim, języku. Ordnung sprawia, że  amisze, których poznajemy w książce nie akceptują nowoczesnej techniki, a więc  nie korzystają z elektryczności, samochodów, telewizji, fotografii i innych nowoczesnych wynalazków. Poruszają się pojazdami konnymi i noszą proste prawie, że jednakowe stroje.
           W takiej oto społeczności, ludzi dobrych i bogobojnych  wydarza się dramat. Młodziutka Kate Fischer rodzi nocą  w oborze chłopca. Poród jest przedwczesny, Kate zmęczona usypia, gdy się budzi dziecka nie ma, jak również śladów po odbytym porodzie. Rankiem odnalezione zostają zwłoki chłopca. Kate zostaje oskarżona o morderstwo i grozi jej kara dożywocia. Główny wątek książki rozwijany jest wokół  wyjaśnienia okoliczności i przyczyn  zabójstwa dziecka, co się dzieje  w trakcie prowadzonego przewodu sądowego.
            W książce mamy do czynienia z dwoistą narracją. Pierwsza to narracja trzecioosobowa przedstawiająca osoby i wydarzenia związane z  akcją powieści , a więc Kate, jej rodzinę i znajomych, osób prowadzących śledztwo, a także ojca dziecka. Druga zaś pierwszoosobowa prowadzona jest  przez Ellie Hathaway, która opowiada o sobie, swoich przeżyciach i odczuciach osobistych, jak również  związanych z głównym wątkiem  powieści,  w tym roli jaką w nim odgrywa. 
          Głównymi bohaterkami książki są Ellie i Kate, dwie kobiety, z których starsza obsesyjnie pragnie dziecka i nie może go mieć, a młodsza prawdopodobnie przyczyniła się do śmierci  swojego dziecka, a może nawet go zabiła. Ellie, odnosząca sukcesy adwokatka,  to daleka  krewna Kate Fischer. W czasie dramatu na farmie Fischerów przebywa u swojej ciotki, siostry matki Kate, która żyje poza społecznością amiszów. Z dużymi oporami, sama będąc w dołku psychicznym, podejmuje się, na usilną prośbę ciotki,  obrony Kate. Z początku jest negatywnie nastawiona do Kate lecz mimo to, by ta nie trafiła do aresztu  podejmuje się  sprawować nad nią nadzór i w tym celu przenosi się na farmę Fischerów, podejmując trud nie tylko przygotowania i przeprowadzenia obrony dziewczyny, ale również przystosowania się do życia w środowisku, które nie dość, że obce jej kulturowo nie  jest jej przychylne, nie  tylko dlatego, że z  zasady  jest przeciwne obronie Kate, ale również dlatego, że nie toleruje u siebie obcych.  
         Pobyt na farmie rodziców Kate pozwala Ellie  poznać życie i zwyczaje amiszów od podszewki co sprawia, że łatwiej jej  zrozumieć ich,  jak i Kate, która wyparłszy z pamięci dramat, jaki ją spotkał,  nie przyznaje się ani do przyczynienia się do śmierci swego dziecka,  ani do jego urodzenia. Miesiące spędzone wśród spokojnych amiszów, w atmosferze dobroci i pracy, którą każdy musi wykonywać zgodnie z przydziałem  więc również i Ellie, jak się okazuje ma  zbawienny wpływ na nią, która w nic nie wierzy, i dla której do tej pory w  życiu liczył się tylko sukces zawodowy. Staje się to swoistego rodzaju terapią, która sprawia, że gdy w jej życie wchodzi znów miłość z lat studenckich ich powrót do siebie wyda nadspodziewane owoce.
       Obrona, której podejmuje się Ellie jest bardzo trudna i wymaga  zaangażowania  całych jej umiejętności, tym bardziej, że napotyka na bezwzględność prokuratora, dla którego ta sprawa to możliwość błyśnięcia przed wyborami stanowymi i nie ma dla niego żadnego znaczenia  kim jest  Kate i co z tego wynika dla prawidłowego przebiegu procesu.
       Główny  wątek powieści  prowadzony jest przez autorkę  w sposób interesujący i niezwykle zajmujący. Jest w nim  sporo zwrotów akcji, intrygujących  dyskusji i wywodów popartych badaniami szczególnie z zakresu psychologii. Wątek ten wciąga  i  trzyma przez cały czas w napięciu. Ma też niezwykły  finał, a jest nim prawda, która   zaskakuje Ellie w momencie, gdy po zakończeniu procesu opuszcza rodzinę, w gronie której przeżyła kilka miesięcy i z którą bardzo się zżyła.
        Ekscytujące są w tej obszernej powieści, liczącej ponad 600 stron również inne wątki, wątki retrospektywne,  a dotyczące bezpośrednio rodziny Fischerów. Należą do nich historia brata Kate, który musiał opuścić społeczność amiszów, gdyż chciał się uczyć i poszedł wbrew rodzicom na studia, a także samej Kate, która odwiedzając za zgodą matki a bez wiedzy ojca swego brata w Nowym Jorku pokochała Adama, u którego brat mieszkał. Miłość ta, płomienna i piękna  lecz niestety zakazana dla młodej  amiszki nie mogła zakończyć się szczęśliwie i tak też się stało.

    "Świadectwo prawdy" to dramat  społeczno obyczajowy, który nie tylko wzrusza i porusza do głębi historią Kate, ale  który  ukazuje również społeczny wymiar odrębności amiszów, którzy  nie ulegli asymilacji  kulturowej a tym samym amerykanizacji  co staje się   przyczyną różnych problemów, równocześnie przeciwstawiając  wolno toczące się życie rodzinne  amiszów  prowadzone w zgodzie z naturą  konsumpcyjnemu modelowi życia Amerykanów, który szczęścia nie zapewnia a wprost przeciwnie bywa przyczyną braku zadowolenia z  życia przeżywanego w ciągłej rywalizacji.
A poza tym jest to powieść, którą czyta się  z dużą przyjemnością i szybko, by jak najszybciej  dotrzeć do tytułowej prawdy.